เบต้า-กลูแคน กับภูมิคุ้มกัน

  เบต้า-กลูแคน กับภูมิคุ้มกัน ปกติแล้วรอบๆ ตัวเรามีเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมมากมายหลายชนิดไม่ว่าจะเป็นชนิดที่ล่องลอยอยู่ในอากาศ หรือชนิดที่เกาะอยู่กับตัวมนุษย์ สัตว์และสิ่งของ หรืออยู่ในอาหารที่เรารับประทานเข้าไป เชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้จะจู่โจมร่างกายของพวกเราตลอดเวลา แต่เหตุที่เราไม่เจ็บป่วยก็เพราะร่างกายมีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงคอยช่วยต่อสู้  ระบบภูมิคุ้มกัน ที่ช่วยป้องกันสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกายเบื้องต้น ได้แก่  ผิวหนัง และเยื่อบุร่างกายต่างๆ  จะทำหน้าที่ป้องการการผ่านของเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย และ ทำหน้าที่ดักจับสิ่งแปลกปลอมที่จะเข้าสู่ร่างกาย  แต่หากมีเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่สามารถผ่านเข้ามาในร่างกาย หรือที่เรียกว่า แอนติเจน (antigen) ร่างกายจะมีระบบภูมิคุ้มกันทำงานร่วมกันหลายแบบ โดยเซลล์ที่ทำหน้าที่ในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย สร้างมาจากสเตมเซลล์ (stem cells) ที่อยู่ในไขกระดูก เช่น 1. เซลล์ที่ทำหน้าที่จับกินสิ่งแปลกปลอม ตัวอย่างเช่น แมคโครฟาจ (macrophage), นิวโตรฟิลล์ (neutrophil ) 2. เซลล์เม็ดเลือดขาวขนาดเล็กที่เรียกว่า ลิมโฟไซท์ (lymphocyte) แบ่งเป็น B-cells ทำหน้าที่ผลิต สารต่อต้าน และทำลายโดยตรงที่เรียกว่า  แอนติบอดี้ (antibody) และT-cells ทำหน้า ฆ่าหรือทำลาย  เพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอม หรือเชื้อโรค 3. เซลล์ที่สร้างสารสำคัญที่ช่วยในการทำลายเชื้อโรค เช่น อีโอสิโนฟิลล์ (eosinophil)  สำหรับเด็กในวัยเจริญเติบโตแล้ว อาจมีปัญหาเรื่องสุขภาพต่างๆ เช่น เป็นหวัด คัดจมูก น้ำมูกไหล เจ็บคอ ไอ จาม สารอาหาร ที่ช่วยในเรื่องการเสริม และปรับสมดุลภูมิคุ้มกันของร่างกายคือ เบต้า-กลูแคน ซึ่งปัจจุบันมีการนำมาใช้กันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในประเทศไทย มีการนำเบต้า-กลูแคน มาใช้เป็นส่วนผสมในนมผงสำหรับเด็กหลายชนิด   เบต้า-กลูแคน (Beta-glucan)   เบต้า-กลูแคน เป็นสารประกอบประเภทน้ำตาลหลายโมเลกุล หรือที่เรียกกันว่าโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide) ชนิดหนึ่ง พบได้ในผนังเซลล์ของยีสต์ เห็ดรา ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ กระบวนการในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของเบต้ากลูเคน 1. เพิ่มประสิทธิภาพในการทำลายและตรวจจับสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด   แมคโครฟาจ  2. ควบคุมการหลั่งสาร สำคัญ บางชนิด เช่น อินเตอร์ลิวคิน (  interleukins ) เพื่อกระตุ้นการสื่อสารระหว่างเซลล์ต่างๆ ในระบบภูมิคุ้มกัน และนำไปสู่การทำลายสิ่งแปลกปลอม 3. กระตุ้นการหลั่งสารสำคัญ colony stimulating factors เพื่อเพิ่มปริมาณการสร้างและการเจริญเติบโตของเม็ดเลือดขาวบางชนิด เช่น neutrophils และ eosinophils จากไขกระดูก ซึ่งกระบวนการเหล่านี้เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพให้แก่เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด macrophage ในการกำจัดสิ่งแปลกปลอมที่จะเข้ามาสู่ร่างกาย มีงานวิจัยมากมายสนับสนุนว่า เบต้า-กลูแคน มีคุณสมบัติในเรื่องการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ตื่นตัวอยู่เสมอ ทำให้ร่างกายสามารถต้านเชื้อโรค และสิ่งแปลกปลอมได้ดีขึ้น โดยเฉพาะการกระตุ้นการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด macrophage  นอกจากนี้แล้ว ยังมีคุณสมบัติด้านอื่นในการช่วยต้านสารก่อมะเร็ง และยังช่วยลดระดับโคเลสเตอรอลได้อีกด้วย  อย่างไรก็ตาม มีคำแนะนำว่า ห้ามรับประทานร่วมกับยาแก้อักเสบ (ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ) ชนิด อินโดเมทาซิน (indomethacin) นอกจากเบต้า-กลูแคน แล้ว สารอาหารที่เป็นที่รู้จักกันดีว่าสามารถช่วยเสริมภูมิคุ้มกันได้คือ วิตามินซี โดยมีงานวิจัยที่สนับสนุนว่า ในช่วงที่ร่างกายติดเชื้อ หรือมีความเครียดนั้น จะมีระดับความเข้มข้นของวิตามินซีในเลือดลดลงอย่างรวดเร็ว และการเสริมวิตามินซี สามารถช่วยในเรื่องระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายได้